Với hơn 40 năm hoạt động nghệ thuật, nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện – tác giả của hàng loạt ca khúc trữ tình và đầy cảm xúc, sẽ xuất hiện tại sân khấu Đời Nghệ Sỹ. Đây là cơ hội để khán giả nhìn lại cuộc đời và sự nghiệp của một trong những nhạc sĩ gạo cội của âm nhạc Việt Nam.
Nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện được biết đến với những sáng tác lay động trái tim nhiều thế hệ yêu nhạc. Các ca khúc như Ơi! Cuộc sống mến thương, Ngọn lửa trái tim, Người mẹ… đã trở thành những giai điệu quen thuộc, đi sâu vào đời sống khán giả yêu âm nhạc nước nhà.
Trong chương trình Đời Nghệ Sỹ, ông chia sẻ đến khán giả những câu chuyện chưa từng tiết lộ về cảm hứng sáng tác, sự khó khăn trong sự nghiệp nghệ thuật của mình. Nhắc đến nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện, khán giả không chỉ nhớ đến những bản tình ca lãng mạn mà còn yêu mến các ca khúc thiếu nhi đã gắn bó với tuổi thơ bao thế hệ, từ những bài hát dành cho trẻ em, nhạc học trò đến các ca khúc tình yêu sâu lắng.
Khi MC Minh Đức hỏi về những bước khởi đầu trong âm nhạc, nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện nhớ lại: “Tôi là người không thích ngồi yên một chỗ, khi 4 tuổi tôi đã được đi học, mỗi lần ngồi trong lớp cảm thấy chán thì tôi thường trốn ra ngoài để đi chơi. Bởi bản tính của tôi là một người rất hiếu động. Tôi hay ra tuyến đường Cao Thắng tìm con dế ở những bụi cỏ hai ven đường. Đồng thời, tôi cũng tình cờ đọc được một bài thơ của một người bạn viết về một chú dế và tôi đã phổ nhạc trên bài thơ đó. Lúc đó, tôi chỉ suy nghĩ viết cho vui thỏa niềm đam mê âm nhạc của mình. Bên cạnh đó, tôi cũng là một người rất thích chơi đàn guitar, có nhiều hôm rất mệt nhưng tôi vẫn nằm trên ghế sofa ôm cây đàn và đánh”.
Sự tò mò và đam mê từ thuở bé đã dẫn dắt nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện bước vào con đường âm nhạc. Tuy nhiên, theo nhạc sĩ thì những sáng tác đầu tay của ông không được viết theo một công thức hoàn chỉnh. “Tôi rất thích viết những gì rất ngắn, những sáng tác đầu tay của tôi như bài hát Ăn cơm, Đi chơi, Sợi tóc chỉ được viết theo đoạn, bởi có lẽ tôi bị ảnh hưởng từ những bài hát khi đi hướng đạo sinh. Cho nên, nếu xét theo một bài hát thì những sáng tác của tôi không phải là một công thức hoàn chỉnh”, nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện chia sẻ.
Bên cạnh đó, định hướng sáng tác của nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện cũng không cố định. “Quá trình từ học sinh trở thành sinh viên trường Y, tôi là người rất đam mê văn nghệ. Lúc đó, tôi chính là trưởng ban văn nghệ của trường, nhưng chủ yếu công việc của tôi là đánh đàn chứ không phải sáng tác. Khi đi trực đêm, tôi bất ngờ có những ngẫu hứng để sáng tác. Những sáng tác của tôi lúc đó có khi giống với nét sáng tác của người này, có khi giống với người kia. Thậm chí, đôi khi tư tưởng sáng tác của tôi rất giống với anh Trịnh Công Sơn, dòng nhạc thì đa dạng từ nhạc tiền chiến, có khi là nhạc trẻ”, nam nhạc sĩ nói thêm.
Theo MC Minh Đức, sáng tác “Ơi! cuộc sống mến thương” của nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện là một trong những bài hát nâng được tinh thần của rất nhiều khán giả trong những năm tháng khó khăn ở thập niên 80. Bài hát không chỉ là một ca khúc mà còn là một thông điệp đầy ý nghĩa. Dù cuộc sống ngày đó rất nhiều gian nan nhưng nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện đã chọn cách nhìn cuộc đời bằng sự yêu thương.
Nhắc đến cơ duyên tạo nên bài hát kinh điển này, nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện bày tỏ: “Sau giải phóng, tôi may mắn được anh Trần Long Ẩn, anh Tôn Thất Lập và anh Trần Văn Anh mời tham gia nhóm sáng tác của thành phố. Lúc đó tôi là trưởng đoàn văn nghệ nên tôi có một đội hát từ ba trường Y – Nha – Dược. Tôi chỉ có khoảng 20 bài cách mạng để hát, tập mãi trong suốt một năm cũng hết bài. Vì vậy, tôi mới bắt đầu sáng tác. Bài hát đầu tiên tôi viết là bài “Quê ta sau ngày giải phóng”, bài hát này rất mang tính phong trào. Sau đó tôi nghĩ tại sao mình không viết một bài nào đó mang tính nhẹ nhàng, dễ thương, có thể làm cho mọi người cảm thấy thêm yêu cuộc sống này hơn. Từ đó, tôi đã hình thành bài hát “Ơi! Cuộc sống mến thương”.
Bài hát “Ơi! Cuộc sống mến thương” không chỉ xuất phát từ cảm xúc cá nhân của nhạc sĩ mà còn từ những con người ông gặp trong cuộc sống. Tuy vậy, khi bài hát ra đời nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện cũng không tránh khỏi khó khăn. “Khi sáng tác xong bài hát Ơi! Cuộc sống mến thương, thì cái khó khăn lớn nhất của tôi là không tìm được ca sĩ để hát. Vào những năm 77, 78 đa phần ca sĩ chỉ hát nhạc dân ca. Cho nên, tự bản thân tôi ôm đàn và hát. Sau này, thì tôi có một người bạn là nhạc sĩ, nhưng thật chất anh là một ca sĩ, đó là nam ca sĩ Nhật Tài, thì khi đó tôi cùng ca sĩ Nhật Tài hát bài Ơi! Cuộc sống mến thương. Đi đâu chúng tôi cũng chỉ biểu diễn bài hát đó”, nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện tiết lộ.
Đến năm 1982, bài hát “Ơi! Cuộc sống mến thương” được lực lượng thanh niên xung phong sử dụng dự thi và đoạt giải nhất. Đây được xem là bước ngoặt quan trọng, đưa bài hát đến gần hơn với công chúng và được nhiều ca sĩ ca sĩ nổi tiếng thời bấy giờ thu âm và biểu diễn. Nói về thời khắc chuyển mình của bài hát, nam nhạc sĩ nói trong sự tự hào: “Sau những năm tháng chỉ có tôi cùng với nam ca sĩ Nhật Tài ôm đàn biểu diễn bài hát Ơi! Cuộc sống mến thương ở khắp nơi, thì đến một lúc bài hát được nhóm lực lượng thanh niên xung phong thành phố dựng bài hát đó để dự thi tại Liên hoan ca khúc chính trị vào năm 1982 và may mắn đoạt giải nhất tại cuộc thi, đó chính là một sự khởi phát”.
Nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện là một trong những người tiên phong trong việc sáng tác âm nhạc gắn liền với các sự kiện xã hội và tâm tư của nhiều thế hệ người Việt. Trong cuộc trò chuyện tại Đời Nghệ Sỹ, ông chia sẻ những câu chuyện thú vụ xoay quanh sự ra đời và lan tỏa của bài hát “Như khúc tình ca”. “Khi đó, lực lượng thanh niên xung phong đã yêu cầu tôi tham gia viết một bài hát để kỷ niệm 10 năm thành lập, tôi rất sẵn sàng. Bởi vì, bài hát Ơi! Cuộc sống mến thương của tôi được nổi tiếng đến vậy là nhờ vào lực lượng thanh niên xung phong, nên tôi rất biết ơn vì điều đó. Vào năm 1985, tôi viết một bài hát xem như là món quà để trả nợ ân tình đó, và tôi đã đặt tên bài hát đó là Như khúc tình ca. Khi đặt tên cho bài hát đó, tôi nghĩ rằng món nợ cũng giống như là tình ca, vì tình ca là điều mà khiến mọi người phải nhớ đến”, nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện tiết lộ.
Nhắc đến nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện, khán giả yêu âm nhạc vẫn say mê những bài hát dành cho tuổi học trò. Nhạc sĩ chia sẻ về giai đoạn đáng nhớ trong sự nghiệp sáng tác của mình, khi ông viết những bài hát về tuổi học trò, đặc biệt là những ca khúc ghi dấu những “cô bé dễ thương”. Theo nam nhạc sĩ, những cô bé hồn nhiên xuất hiện trong các sáng tác của ông là những cô gái học dưới ông 1 đến 2 lớp đầy sự ngây thơ và dễ thương. Chính những kỷ niệm đó đã truyền cảm hứng để ông sáng tác. “Khi tôi học trường Y, thì đội văn nghệ của tôi toàn là những bạn lớp dưới tôi 2 năm, 3 năm, những bạn đó là những cô bé rất dễ thương và hồn nhiên. Đối với tôi, những bạn nhỏ hơn tôi 1 – 2 năm thì tôi gọi là cô bé. Từ đó, tôi đã có những ý tưởng như Cô bé ưu sầu, Cô bé dỗi hờn, Cô bé ham vui”, tác giả Ngọn lửa trái tim bật mí.
Nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện cũng nói về giai đoạn ông cho ra đời những bài hát tình yêu trong thập niên 80, thập niên được xem là giai đoạn khó khăn và nhạy cảm của đất nước. Thời điểm đó, âm nhạc chỉ ưu tiên những bài hát nói về tình yêu quê hương, xây dựng cuộc sống mới, thay vì những ca khúc tình yêu thuần túy. Dù vậy, ông đã mạnh dạn sáng tác những bài hát về tình yêu. Nói về những thách thức mà ông gặp phải trong thời gian này, ông bộc bạch: “Sau khi viết Như khúc tình ca xong, tôi cảm thấy trong suốt 10 năm tôi chỉ viết nhạc cho xã hội, cho mọi người chứ không phải cho tôi. Do đó, tôi đã viết bài hát Chia tay tình đầu cho bản thân tôi, năm 1985. Tuy nhiên, những bài như bài hát đó thì tôi lại không gặp rắc rối lớn, nhưng một số ca khúc khác như “Ơi! Cuộc sống mến thương” lại gặp phải sự kiểm duyệt khá chặt chẽ. Cụ thể, có một câu trong bài hát tôi được yêu cầu bỏ từ “vất vả” trong câu “cuộc sống hôm nay tuy vất vả, nhưng cuộc đời ơi tôi mến thương”, nhưng tôi không bỏ. Vì câu hát đó tôi làm một cái đà để vào câu điệp khúc”.
Ngoài ra, nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện cũng tiết lộ bài hát “Người yêu nhỏ xinh” của mình khi đưa lên nhà phát hành thì cũng bị yêu cầu bỏ từ “nhỏ xinh”, bởi lẽ họ cho rằng cụm từ này không phù hợp với chủ trương “bình đẳng nam nữ ” của xã hội lúc bấy giờ. Tuy nhiên, ông quyết không thay đổi và giữ vững quan điểm sáng tác của mình.
Một điểm thú vị trong sự nghiệp của nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện là sự thay đổi trong phong cách sáng tác của ông. Mặc dù những bài hát nổi tiếng của ông ở giai đoạn trước đều mang phong cách vui tươi, sôi nổi, nhưng về sau ông cũng thử nghiệm với những ca khúc tình yêu mang tính buồn hơn như “Tình sương khói”, “Em có mãi là niềm đau”. MC Minh Đức cho rằng, những bài hát sau này của ông mang một nét u buồn khác hẳn với những phong cách trước đây của nam nhạc sĩ. Giải thích về vấn đề này, nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện nói: “Trong rất nhiều năm, tôi viết rất nhanh những bài hát vui vẻ, những bài hát mang tính chất thôi thúc mọi người yêu đời hơn, suốt 10 năm như thế, tôi mới viết bài “Chia tay tình đầu”, mãi đến năm 1985 thì tôi cho ra đời bài hát “Tình sương khói”, một năm sau tiếp tục tôi viết bài “Em có mãi là niềm đau”. Tuy nhiên, những bài hát thể loại như vậy thì rất nhiều năm tôi mới cho ra đời một bài hát. Bởi vì, để viết được thể loại này phải tìm chữ rất kỹ lưỡng. Nhưng có rất nhiều người đồng nghiệp trong nhóm những người bạn của tôi viết rất hay như anh Trịnh Công Sơn, anh Tôn Thất Lập, anh Trần Long Ẩn hay anh Thanh Tùng, các anh sáng tác có nhiều ẩn ý, danh từ trừu tượng mà gợi nhớ cho mình được nhiều điều hay. Bản thân tôi thì có lẽ cuộc sống không sâu sắc bằng những người đồng nghiệp”.
Bên cạnh sự nghiệp nhạc sĩ thì Nguyễn Ngọc Thiện còn có một sự nghiệp song song là một bác sĩ. Nhạc sĩ duy trì rất tốt giữa hai công việc của mình và công việc bác sĩ cũng là một trong những nguồn cảm hứng sáng tác của ông. “Khán giả sẽ thấy rằng những bài hát của tôi luôn mang đến những điều vui tươi, hạnh phúc. Tôi rất ít khi viết những bài hát mang tính dằn vặt, đau khổ. Mỗi ngày tôi vào bệnh viện làm việc, tôi chứng kiến rất nhiều đau khổ, nên tôi nghĩ rằng mình cần phải có những bài hát hạnh phúc, rạng rỡ, thêm yêu cuộc sống. Tôi thì ngược lại với những người bạn của mình, họ có một cuộc sống thật với sự nghiệp nghệ sĩ của mình, nhưng tôi thì không được như vậy. Bởi công việc chính của tôi vẫn là một người bác sĩ”, nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện bày tỏ.
Với sự nghiệp nghệ thuật đáng nể, nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện không chỉ là một người nhạc sĩ tài hoa mà còn là người nhạc sĩ chân thành, giản dị. Trên sân khấu Đời Nghệ Sỹ, bên cạnh những câu chuyện thú vị trong hành trình sáng tác của ông, khán giả còn được thưởng thức những bài hát do chính tay ông sáng tác như Bao năm ta chờ em (Thái Châu), Xuân ca (Trương Trần Anh Duy), Chia tay tình đầu (Giang Hồng Ngọc), Thôi anh hãy về (Ngọc Ánh).
Tập 47 Đời Nghệ Sỹ với nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện sẽ được phát sóng vào lúc 19h15 Chủ nhật 1/12/2024 trên VTV9. Chương trình do VTV9 và Jet Studio phối hợp thực hiện.
